CONTINUROOSTERS ZORGEN VOOR 'BUIKPIJN EN HONGER' BIJ KINDEREN DOOR KORTE PAUZE

Halfvolle broodtrommels die mee terug naar huis komen en hongerige kinderen in de klassen: de korte lunchpauzes op basisscholen met continuroosters zijn een doorn in het oog van onder meer voedingswetenschapper Floor Scheffers. "Ouders geven soms alleen maar witte bolletjes mee, want dat eet sneller."

Steeds meer scholen voerden de afgelopen jaren een continurooster in. Dat betekent: compactere lesdagen. Wél het door de overheid verplichte aantal onderwijsuren aan leerlingen geven, maar dagelijks ook vroeger de laatste schoolbel kunnen luiden. Op de meeste basisscholen met zo'n rooster zit de schooldag er dagelijks ergens tussen 14.00 en 14.30 uur op. Een stuk eerder dus dan 15.30 uur, een tijdstip dat in Nederland lang gebruikelijk was. 

Soms eindigen alle lesdagen op hetzelfde tijdstip. Er zijn ook varianten waarbij de leerlingen bijvoorbeeld op woensdagmiddag wel nog eerder vrij zijn. Alle continuroosters hebben twee dingen met elkaar gemeen: de lunchpauze is kort en leerlingen eten verplicht samen op school.

Zo ook op de school waarop de kinderen van Floor Scheffers zitten. "Waarom zit je lunchtrommel steeds zo vol als je thuiskomt, heb je geen trek?", vroeg ze eerder dit schooljaar aan haar dochter die in groep 3 zit. Het antwoord luidde: "De lunchtijd was al om."

Overspoeld met reacties

Scheffers is naast moeder van drie kinderen diëtist en voedingsepidemioloog. Het zat haar helemaal niet lekker dat haar dochter geen tijd had om te eten. Ze legde het issue voor aan de ruim 12.000 volgers van haar Instagramaccount en werd naar eigen zeggen 'overspoeld met reacties' in haar berichteninbox. "Van ouders van wie de kinderen met buikpijn thuiskwamen tot ouders die alleen nog maar broodjes meegeven. Daar zitten geen korsten aan, dus die zijn sneller op."

Scheffers hoorde hoeveel kinderen op scholen met een continurooster een kwartier de tijd krijgen om te eten. "In de praktijk is dat zelfs nog korter. Want ze moeten in die vijftien minuten ook nog naar de wc, handen wassen, noem maar op."

Waarom dat in haar ogen anders moet? "Wij leren onze kinderen met die korte lunchpauzes dat eten iets is dat je tussendoor doet. Even snel brandstof erin en door met de dag." Zo is de kans groot dat ze opgroeien tot volwassenen die op hun werk boven het toetsenbord en met de blik op het beeldscherm van de computer hun boterhammen wegwerken. "Het is een cultuurding dat wij dat heel normaal vinden. Dat is het niet."

Zit ik vol of niet?

Scheffers hoorde bovendien dat tijdens het eten ook – niet alleen in continuroosters maar ook in traditionele roosters waarbij kinderen overblijven – een filmpje aanstaat. "Kinderen worden daardoor afgeleid van hun verzadigingsgevoel. Ze voelen niet meer of ze nog honger hebben."

Simone Fomenko is bestuurder bij de Algemene Onderwijsbond. Daarnaast staat ze nog twee dagen voor de klas, in de bovenbouw van een basisschool in de provincie Gelderland. Filmpjes komen er bij haar niet aan te pas tijdens het eten. "De focus op een scherm vind ik niet goed. Dan let je helemaal niet meer op wat je naar binnen propt."

Wel leest ze soms voor aan haar kinderen terwijl ze lunchen. "Dat vinden ze ook heel leuk en het geeft toch minder prikkels." Scheffers beaamt dat: "Dan kunnen de kinderen kijken naar het eten in hun hand, terwijl ze luisteren. Niet alle aandacht wordt dan weggezogen."

Een jaar of vier geleden werd een continurooster ingevoerd op de school waar Fomenko werkt. Ze schetst: "Van 12.00 tot 12.20 uur eten mijn leerlingen in de klas. Daarna gaan ze buitenspelen en houden ouders vrijwillig toezicht op het schoolplein. Ik heb dan twintig minuten pauze."

Straf

De leerkracht – met ruim twintig jaar ervaring - denkt dat een coulante houding al wat verschil kan maken. "Tegen oudere kinderen kun je bijvoorbeeld zeggen: zorg dat je eten op is. Dan mag je beker drinken best op tafel blijven staan als we straks beginnen met geschiedenisles."

Ze snapt de zorgen van Scheffers wel. "Zeker voor de jonge kinderen is de tijd om te eten soms kort. Als bij ons alle kleutergroepen naar buiten gaan, blijft er altijd een leerkracht binnen bij de kinderen die echt nog niet klaar zijn. Dan hoeven ze in elk geval niet te proppen."

Dat gaat dan wel ten koste van de buitenspeeltijd. Scheffers plaatst daar dan ook een kanttekening bij: "Het kan voor een kind voelen als straf, dat het korter kan buitenspelen als het langzamer eet. En bewegen is natuurlijk ook heel belangrijk, zeker in een tijd waarin overgewicht steeds meer voorkomt."

Op de website van de Onderwijsinspectie staat: "In de onderwijswetgeving worden geen voorschriften gegeven voor de indeling van de onderwijstijd en de lengte van pauzetijden." Met andere woorden: scholen mogen zelf de lengte bepalen van de pauze.

Moeten scholen dan niet gewoon besluiten de lunchpauze met bijvoorbeeld een kwartier te verlengen? Scheffers: "De leraren die ik sprak, gaven aan dat het best ingewikkeld is. Ten eerste moeten ouders, in de vorm van de medezeggenschapsraad, toestemming geven voor langere dagen. Daarnaast moet dan de buitenschoolse opvang daar ook in meebewegen. Het is in elk geval niet iets waar scholen morgen mee kunnen beginnen."

Stoppen met die filmpjes!

Wat wel meteen kan: "Stoppen met die filmpjes kijken tijdens het eten!" In een eerdere post op Instagram richtte Scheffers zich ook tot de politiek met de woorden: "Beste ministers Wiersma en Dijkgraaf: hoe kan het zo zijn dat een educatief filmpje kijken wel mag worden gerekend tot onderwijstijd en het aanleren van gezond eetgedrag niet?"

Jaap Seidell, hoogleraar Gezondheid en Voeding aan de Vrije Universiteit, zegt tegen RTL Nieuws: "In heel veel landen om ons heen is een lunch die op school wordt aangeboden heel normaal. Gratis, of ouders betalen een inkomensafhankelijke bijdrage. Maar met elkaar aan tafel zitten en drie gangen eten, zoals in Frankrijk, dat lukt niet in een kwartier. Daar heb je tijd voor nodig."

Kinderen gaan daar – en ook in andere Europese landen – vaak tot wel 17.00 uur naar school. De pauzes zijn langer en er is behalve meer ruimte om te eten, ook tijd om te bewegen.

Seidell was een aantal jaren geleden ook betrokken bij een onderzoek van Wageningen University & Research de VU, naar de effecten van een gezonde schoollunch. Nu wijst hij op een onderzoek van het RIVM uit 2020. De invoering van een schoollunch in combinatie met meer bewegen op school zou het percentage kinderen met overgewicht aanzienlijk kunnen doen dalen, bleek daaruit.

Belabberd

Maar dat lijkt lastig te verenigen met een continurooster. Seidell: "We hebben in Nederland een weeffout gemaakt in hoe een schooldag eruit moet zien. We kunnen echt veel leren van de landen om ons heen." Ook volwassenen hebben daar vaak langere lunchpauzes. "Maar hier leren we vanaf ons vierde dat je tussen de middag geen tijd en aandacht hoeft te schenken aan je eten."

Floor Scheffers besluit: "Er is veel aandacht voor hoe een gezonde broodtrommel eruit moet zien. Terecht, want dat is ook vaak belabberd. En er wordt nagedacht over hoe kinderen geholpen kunnen worden van wie de ouders geen geld hebben de trommel fatsoenlijk te vullen. Maar laten we niet alleen kijken naar wat we eten, maar ook naar hoe we dat doen."

Hoeveel scholen hebben zo'n rooster? 

Begin 2020 werden de resultaten gepresenteerd van een onderzoek onder 400 basisscholen, dat werd uitgevoerd door het bureau DUO Onderwijsonderzoek en Advies. Van de ondervraagde scholen hanteerde op dat moment 26 procent een continurooster met een kortere lesdag in de week. 24 procent kende ten tijde van het onderzoek een vijf-gelijke-dagenmodel, dus zonder een vrije middag. 

Sectorvereniging voor het primair onderwijs de PO-raad geeft desgevraagd aan geen actuelere cijfers te kennen. Datzelfde geldt voor de Algemene Onderwijs Bond (AOB). Wel staat vast dat nog altijd scholen overstappen van een traditioneel naar een continurooster.

Een woordvoerder van de AOB laat weten dat de bond zeker geen tegenstander is van continuroosters, maar het wel belangrijk vindt dat er voldoende aandacht is voor de pauze van de leerkrachten. In de praktijk schiet die er soms deels bij in, omdat de leerkracht met de kinderen eet. 

2023-05-31T09:17:02Z dg43tfdfdgfd